Competentie: Stressbestendigheid

Gedragsbeschrijvingen

 

• Blijft onder tijdsdruk gelijkmatig presteren.
• Blijft effectief presteren, ook als het tegenzit.
• Laat zich niet uit het lood slaan.

 

‘…Ik kan wel tegen een stootje…’

Als je niet gemakkelijk op de kast te jagen bent, als je meestal met beide benen op de grond staat, als je doorgaans nuchter en blijmoedig tegen het leven aankijkt, als je je niet snel gek laat maken of in paniek raakt, als je kritiek gemakkelijk van je af kunt zetten, als je niet de handdoek in de ring gooit als het tegenzit of als je stuit op fors tegenspel, als je goed in je vel zit, als je wel wat gewend bent, dan beschik je over de competentie stressbestendigheid.

 

Stressbestendig zijn betekent effectief kunnen blijven presteren onder tijdsdruk en in moeilijke situaties. Omgaan met druk en tegenslag is essentieel in een werkomgeving waar deadlines, conflicten en hoge verwachtingen aan de orde van de dag zijn. Stressbestendig werken helpt bij het bewaken van kwaliteit en efficiëntie, zelfs in stressvolle omstandigheden.

 

Ontwikkel- en leervragen voor stressbestendigheid

• Houd een logboek bij waarin je aangeeft tijdens welke situaties je stress ervaart.
• Bedenk bij taken steeds of ze noodzakelijk zijn, of ze direct moeten gebeuren of kunnen wachten, en of ze bij je thuis horen. Werk aan een realistische planning van je werkzaamheden; hou ook tijd vrij voor onverwachte zaken.
• Vraag aan collega’s feedback op je reactie in mogelijke stressvolle situaties.
• Zoek naar een goede balans tussen bekende taken en nieuwe uitdagende taken.
• Zorg dat je gesprekken, bijeenkomsten en presentaties goed voorbereidt.
• Doe tussen je werk door wat ontspanningsoefeningen.
• Ga met je leidinggevende in op stressvolle situaties binnen je werk en zoek samen naar oplossingen.
• Voel jezelf niet verplicht altijd ‘ja’ te zeggen wanneer men je benadert om iets te doen. Vraag bedenktijd en kijk voor jezelf wat de consequenties zijn wanneer je ja of nee zegt.

 

Buiten het werk

• Met een coach kun je samen zoeken naar de oorzaken van stressvolle situaties en naar mogelijke oplossingen.
• Oefen ontspanningstechnieken zoals mindfulness of meditatie om stress beter te beheersen.
• Zoek sociale ondersteuning bij collega’s, vrienden of familie om druk en stress bespreekbaar te maken.
• Leer prioriteiten te stellen en tijd efficiënt te beheren om overbelasting te voorkomen.

 

Coachingstips voor leidinggevende

 

• Bespreek stressvolle situaties. Hoe kan de medewerker in deze situaties rustig blijven? Voor het houden van overzicht kan de medewerker gebruik maken van de 5 W’s: wie, wat, waar, waarom en wanneer? Ga met de medewerker na wat de bronnen van stress zijn.
• Wijs de medewerker op het belang van goed luisteren.
• Laat de medewerker kritisch kijken naar zijn eigen werkplek. Hoe is deze georganiseerd? Is dit overzichtelijk? Ga ook in op de rol van de ondersteuning van de medewerker. Hoe is dit geregeld?
• Wijs de medewerker op het signaleren/herkennen van signalen van stress, zoals hoofdpijn, snel geïrriteerd zijn en moeite met concentreren.
• Ga in op de positieve, stimulerende werking van stress. Stress is pas negatief als het verlammend werkt en de effectiviteit van het werk vermindert.
• Help de medewerker met het stellen van prioriteiten en het maken van tijdschema’s.
• Adviseer de medewerker om taken zoveel mogelijk af te maken. Half afgemaakt werk veroorzaakt onrust en geeft het gevoel ‘geleefd’ te worden.
• Individuele coaching door aandacht is een stressverminderende factor. Laat merken dat je aandacht hebt voor je medewerker.

 

Mate van ontwikkelbaarheid van stressbestendigheid

 

Stressbestendigheid is lastig te ontwikkelen. Enkele verschillende manieren om stressbestendigheid te ontwikkelen zijn:

• Zelfbewustzijn versterken: Weet wat je stress veroorzaakt zodat je triggers beter kunt vermijden of ermee om kunt gaan. Reflecteer op hoe je op stress reageert; als je je hier bewust van wordt, kun je er beter mee omgaan.
• Gezonde levensstijl handhaven: Zorg voor regelmatige beweging, dit verlaagt stress en verbetert je stemming door het aanmaken van endorfine.
• Effectief tijdbeheer: Leer prioriteiten te stellen om je tijd beter te beheren en overweldiging te voorkomen.
• Ontspanningstechnieken beoefenen: Mindfulness en meditatie kunnen helpen om kalm te blijven en focus te verbeteren.
• Sociale ondersteuning zoeken: Deel gevoelens en zorgen met vrienden of familie, dit kan de stress verminderen. Ook kun je steun zoeken bij groepen of gemeenschappen die jouw situatie begrijpen.
• Positieve gedachtenpatronen ontwikkelen: Focus op positieve aspecten en stel realistische en haalbare doelen.
• Flexibiliteit en aanpassingsvermogen: Accepteer dat niet alles loopt zoals je wilt en wees bereid om je aan te passen aan veranderende situaties.
• Professionele hulp overwegen: Laat een professional je helpen om copingstrategieën te ontwikkelen en je stressbestendigheid te verbeteren. Ook workshops en cursussen kunnen jouw vaardigheden in stressbeheer verbeteren.
• Ontwikkelen van veerkracht: Leer van je tegenslagen en groei hiervan. Bouw zelfvertrouwen op door succeservaringen, dit maakt je ook weerbaarder tegen stress.

 

Relatie met andere competenties

 

Als we kijken naar de persoonlijkheidsvragenlijst zien we dat de volgende kenmerken bij een hoge score correleren met stressbestendigheid: positivisme, zelfontwikkeling, zelfvertrouwen en frustratietolerantie. Positief zijn bij tegenslagen en je niet uit het veld laten slaan helpt bij het omgaan met stress. Van je fouten kunnen leren en vertrouwen hebben in je eigen kunnen helpt hier ook bij. Hoe hoger je op deze kenmerken scoort, hoe beter je om zal kunnen gaan met stress.

 

Stressbestendigheid en gerelateerde competenties

 

Stressbestendigheid komt vooral in beeld als er sprake is van tijdsdruk, tegenslag of teleurstelling. Als iemand onvoldoende stressbestendig is, dan uit zich dat in minder goed functioneren op andere competenties. De oorzaken van stressbestendigheid kunnen zijn: gevoeligheid voor prikkels uit de omgeving of weinig zelfvertrouwen. Stressbestendigheid heeft een relatie met plannen en organiseren en snel kunnen schakelen. Ook kunnen de competenties voortgangscontrole en flexibiliteit een rol spelen bij stressbestendigheid.