Competentie: Oordeelsvorming

Gedragsbeschrijvingen van oordeelsvorming

 

• Beoordeelt de problematiek vanuit verschillende invalshoeken.
• Onderscheidt hoofd- en bijzaken.
• Weegt gegevens en mogelijke handelswijzen tegen elkaar af.
• Komt tot realistische beoordelingen op basis van een goed afgewogen oordeelsvermogen.

 

‘…Als je het mij vraagt…’

Als je omgeving vaak aan je vraagt wat je ervan vindt, als je het belangrijk vindt om verschillende oplossingsrichtingen te verkennen voordat je tot een uitspraak komt, als je altijd je best doet om zoveel mogelijk de relevante informatiebronnen te raadplegen, als je in staat bent om informatie op waarde te schatten, daar conclusies aan te verbinden, je keuze te bepalen, er iets van te vinden en daarmee naar voren te komen, dan beschik je over de competentie oordeelsvorming.

 

Ontwikkel- en leervragen

 

• Wat moet ik doen om hoofd- en bijzaken te onderscheiden?
• Hoe kan ik effectiever gebruik maken van beschikbare informatie?
• Wat is een realistische beoordeling van de situatie waarbij ik feiten en meningen onderscheid?
• Hoe voorkom ik dat ik steeds vanuit eenzelfde gezichtspunt tot een oordeel kom?
• Hoe verbeter ik mijn oordeelsvermogen in complexe situaties?

 

Ontwikkeltips voor oordeelsvorming

 

Tijdens het werk

• Stel jezelf regelmatig waarom-vragen om de argumenten achter je oordeelsvorming te achterhalen.
• Evalueer eventueel met een collega het proces van besluitvorming. Welke stappen heb je gezet? Waar ben je tevreden over en waarover minder? Vraag ook naar de mening van collega’s.
• Vraag een ervaren collega om over je schouder mee te kijken naar het proces van oordeelsvorming. Vraag hen of je op basis van de beschikbare informatie de juiste conclusies trekt.
• Maak een lijst van feiten die volgens jou van belang zijn voor je oordeel. Geef aan wat volgens jou hoofd- en bijzaken zijn. Leg deze lijst voor aan een collega en vraag hem hierop feedback.
• Met een mentor kun je het proces van oordeelsvorming eens onder de loep nemen. Wat gaat goed en waar liggen mogelijke verbeterpunten?

 

Buiten het werk

• Er bestaan geen speciale trainingen om oordeelsvorming te verbeteren. Wel kun je in een aantal managementtrainingen ervaring opdoen met redeneren en afwegen van informatie.
• Met een coach kun je het proces van oordeelsvorming eens onder de loep nemen. Wat gaat goed en waar liggen mogelijke verbeterpunten?
• In een intervisiebijeenkomst kun je een situatie rond het vormen van een oordeel centraal stellen. Vraag suggesties en tips van je intervisiegenoten.

 

Coachingstips leidinggevende

 

• Stel de medewerker regelmatig waarom-vragen om de argumenten achter zijn oordeelsvorming te achterhalen.
• Vraag de medewerker regelmatig naar zijn mening en de argumenten daarachter.
• Ga samen met de medewerker in op het proces van oordeelsvorming. Welke stappen zijn te ontdekken? Vragen die daarbij van belang kunnen zijn:
  • Welke gezichtspunten zijn te herkennen?
  • Welke gezichtspunten wegen mee voor het oordeel en welke niet?
  • Welke gezichtspunten zijn het belangrijkst? Maak een prioritering.
  • Is de informatie volledig en goed gewogen? Klopt de redenering?
  • Is het oordeel met argumenten te onderbouwen?
• Soms kan er sprake zijn van vooroordelen. Ga samen met de medewerker na in hoeverre vooroordelen zijn oordeel beïnvloeden.
• Betrek de medewerker bij een proces van oordeelsvorming waar je zelf mee bezig bent.

 

Mate van ontwikkelbaarheid

 

Oordeelsvermogen heeft vooral te maken met helder denken en zuiver redeneren. Deze competentie is moeilijk te ontwikkelen. Sommige mensen zullen het niet leren. Ervaring en oefening kunnen wel helpen. Het is raadzaam om na te gaan wat de oorzaak is van een ontoereikende oordeelsvorming. Het kan bijvoorbeeld zijn dat iemand onvoldoende is ingewerkt in de problematiek.

 

Relatie met andere competenties

 

Deze competentie heeft een relatie met algemeen abstractievermogen en intellectuele capaciteiten. Heeft iemand moeite om een ingewikkelde situatie te overzien, dan zegt dat meer over de competentie probleemanalyse dan over de competentie oordeelsvorming. Er is ook een relatie met de competentie informatieanalyse en een goed ontwikkeld beoordelingsvermogen.